Witamina C - fakty i mity

Lewoskrętna, lewostronna, liposomalna, czysta do analizy, we wlewach – dla potrzeb marketingowych wykreowano wiele rodzajów witaminy C.  Jednak ta niezbędna i najlepsza pochodzi po prostu z owoców.  

Badania nad witaminą C są przeprowadzane już od 80 lat. Pozwolę sobie omówić najbardziej popularne ich aspekty, tzn. te dotyczące zastosowania tej substancji przy przeziębieniu oraz dla podniesienia odporności. 

Metaanaliza PrHemilä H1, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jan 31; omawia 29 publikacji, w których badano wpływ witaminy C na przeziębienie. Łącznie w badaniach wzięło udział 11 906 osób. Wnioski: suplementacja witaminą C nie miała wpływu na częstotliwość zachorowań. Oznacza to, że stosowanie profilaktyczne jest pozbawione podstaw naukowych. Witamina C ma jednak pozytywny wpływ na organizm w czasie toczącej się infekcji, ponieważ skraca czas jej trwania u dorosłych o średnio 8% (3%-12%), a u dzieci o 14% (7%-21%). Ponadto, łagodzi także objawy przeziębienia. 

Jako maratończyk nie mogę nie wspomnieć, że u osób narażonych na ekstremalny wysiłek fizyczny duże dawki witaminy C znacząco zmniejszały ryzyko wystąpienia przeziębienia. W badaniu czytamy, że biorąc pod uwagę niski koszt stosowania witaminy C, jej bezpieczeństwo, zdolność do łagodzenia objawów i skracanie czasu  choroby – warto aby pacjenci sami decydowali i przetestowali na sobie czy taka kuracja im służy. Hemilä H1 i  Chalker E zwracają również uwagę, że konieczne są dalsze badania, potwierdzające uzyskane wyniki. W 2019 roku pojawiła się kolejna praca Hemilä badająca stosowanie witaminy C w infekcjach – koncentrując się tym razem na dawkach w ilości 4-5-6g/dziennie u dorosłych. Tu potwierdzono brak dowodów na skuteczności działania witaminy C w infekcjach (przeziębienie i zapalenie płuc) u dorosłych.

Zapotrzebowanie na witaminę C
Określenie witamina oznacza, że nasz organizm nie jest w stanie sam jej syntetyzować i musi być dostarczana z pożywieniem. Według amerykańskiej agencji FDA i EuropeanFood Safety Authority, wynosi ona u dorosłego człowieka między 60mg a 120 mg na dobę. Jest to ilość, jaką można bez większego wysiłku dostarczać codziennie w ramach zbilansowanej diety. 2 Najwięcej witaminy C zawierają surowe warzywa i owoce. Na przykład: porzeczki czarne (100g) 182mg , pomidor to 17mg, pomarańcza to 70mg, cytryna około 50mg. Wbrew obiegowej opinii, cytrusy nie są najlepszym źródłem witaminy C. Jeden pieczony ziemniak to 17mg. W związku z tym, że lubimy w Polsce ziemniaki i jemy ich dużo, uznaje się je za podstawowe źródło witaminy C w naszej diecie.

Lepsze jest wrogiem dobrego
Witaminę C można jednak przedawkować. Do najczęstszych działań niepożądanych należą zaburzenia ze strony układu pokarmowego – biegunka, nudności i wymioty. Nie zaleca się przekraczania rekomendowanych dawek u chorych na kamicę nerkową, z dną moczanową oraz u osób z niedoborem krwinkowej dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej – u nich kwas askorbinowy może powodować hemolizę krwinek czerwonych.
Witamina C w dużych dawkach wpływa też na wyniki badań diagnostycznych np. obniża pH moczu, a ze względu na budowę zbliżoną do glukozy wpływa na jej oznaczenie na czczo.

Lewoskrętna witamina C – mit
Lewoskrętne, naturalne, oczyszczone, CZDA, w proszku. To czysta magia marketingu. Witamina C ma prostą budowę chemiczną, to nic innego jak kwas L-askorbinowy (lewostronny [-L-] kwas askorbinowy). To L-prawdopodobnie zostało błędnie przetłumaczone – i tak z lewostronnej dostaliśmy lewoskrętną witaminę C. Witamina, o której mowa jest lewostronna, ale prawoskrętna. Ciągle jednakmożna kupić lewoskrętną witaminę C. Odkąd jednak mówi się otwarcie o skręcalności światła spolaryzowanego, to część producentów tłumaczy, że określenie “lewoskrętna” jest po prostu nazwą własną i nie ma związku ze skręcalnością optyczną.

Witamina C ta najlepsza
Jak wykazują badania, w porównaniu do syntetycznej witaminy C rozpuszczonej w wodzie, witamina C podawana w owocach lepiej się przyswaja i dłużej zostaje w organizmie. Potwierdzono to dla czarnej porzeczki, kiwi oraz soku z aceroli. Różnica wynika z dodatkowych składników roślin jak np. polifenole. Można to rozumieć per analogiam do magnezu i witaminy B6: magnez w formie organicznej jest przyswajany bez obecności witaminy B6, ale lepiej się z nią wchłania. Jest to jedyna różnica, ponieważ pod względem chemicznym witamina C pozyskiwana z roślin będzie identyczna jak tak syntetyzowana w laboratorium. 

Kolejnym rodzajem jest witamina C CZDA. Skrót CZDA oznacza Czysty Do Analizy. To znaczy, że taka witamina C jest czysta chemicznie i może służyć jako surowiec do przeprowadzania analiz. Jednakże, jest tylko odczynnikiem chemicznym, przez co nie jest badana pod kątem zanieczyszczeń biologicznych i w celu ewentualnego spożycia. Wyróżniamy także liposomalną witaminę C, czyli witaminę otoczoną pęcherzykami tłuszczu. Taka postać jestmniej kwaśna, lepiej przyswajalna i daje mniej działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego przy stosowaniu wysokich dawek.

Lewoskrętna, lewostronna, liposomalna, czysta do analizy, we wlewach – dla potrzeb marketingowych wykreowano wiele rodzajów witaminy C.  Jednak ta niezbędna i najlepsza pochodzi po prostu z owoców. Owoce i przetwory ze świeżych owoców, to bomba witaminowa i smakowa. Największym i najbardziej znanym producentem w pełni owocowych koktajli i smoothie moim zdaniem jest Smooththe fruit. Świetny skład, same owoce, niesłodzone, bez dodatków, nawet bez wody!
Witamina w najczystszej postaci.